Psikoeğitimsel Profil (PEP-R)
Psiko-eğitimsel Profil Ölçeği (PEP-R) otizm spektrum bozukluğu tanısı almış 0-12 yaş arası çocukları gelişimsel ve davranışsal alanlarda değerlendirmek amacıyla kullanılmaktadır. PEP-R 131 gelişimsel ve 43 davranışsal maddeden oluşmaktadır. Gelişimsel alt alanlar; taklit, algı, ince motor, kaba motor, el-göz koordinasyonu, bilişsel performans ve sözel performans; davranışsal alt alanlar ise çocukların ilişki ve duygulanımları, oyun ve materyallere ilgi, duyusal tepkiler ve dil kullanım özellikleridir. Değerlendirmelerin ışığında, çocuklar için bireyselözel eğitim programları hazırlanabilmektedir.
Yapılandırılmış oyun ortamı içerisinde çocuğa çeşitli aktiviteler sunulmakta ve çocuğun performansları, tanıtları, tepkileri kayıt edilmektedir. PEP-R bir hız testi değildir, testin süresi çocuğun performansına, iş birliğine ve test sırasındaki davranışlarına bağlıdır.
Portage Gelişim Ölçeği
Portage Erken Gelişim Envanteri, çocukların doğumdan ilkokula başladığı güne kadar gelişimlerini takip edebilmek ve desteklemek amacıyla geliştirilmiştir. 0-6 yaş arasındaki bebeklerin ve çocukların sosyal, dil, özbakım, bilişsel ve fiziksel becerilerinin mevcut düzeylerini belirleme, geleceğe yönelik hedefler koyma ve çocuğun gelişimini ilerletmeye yönelik etkinlik seçme hedefiyle uygulanmaktadır. Dolayısıyla, envanter bir gelişim ölçeği olduğu gibi aynı zamanda bir hizmet modelidir. Normal gelişimli çocukları geliştirmek amacıyla uygulanabildiği gibi, gelişimsel gecikmesi olan ya da risk altındaki çocuklar için de uygulanabilmektedir.
Ankara Gelişim Envanteri (AGTE)
Ankara Gelişim Tarama Envanteri (Agte), gelişimsel açıdan bir gecikme olduğu düşünülen risk altındaki bebek ve çocuklar için düzenlenmiş bir envanterdir. 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişimsel değerlendirmesi için kullanılmaktadır.
Dil gelişimi, zihinsel becerileri, küçük-kas gelişimi, büyük-kas gelişimi, sosyal gelişimi ve öz bakım becerileri hakkında çocukların yaş düzeyine göre bilgi vermektedir. Değerlendirme mümkün olduğunca anne-baba ve çocuk da gözlenerek yapılmaktadır. “Evet, Hayır, Bilmiyorum” şeklinde yanıtlanan 154 maddeden oluşmaktadır.
Peabody Resim Kelime Testi
Bu test çocukların alıcı dil becerilerini ölçmek için uygulanmaktadır. Çocukların dört resim arasından ismi belirtilen resmi seçmeleri istenilmektedir. Zaman sınırlaması olmamakla birlikte, testin uygulaması çocukların iş birliğine de bağlı olarak 30 dakikayı geçmemektedir. Bireysel olarak 2 yaşından büyük çocuklara uygulanmaktadır.
Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi
Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi, çocukların görsel algı, görsel motor koordinasyon ve küçük kas becerileri gelişimi hakkında bilgi veren bir performans testidir. 5-11 yaş arası çocuklar ile bireysel olarak uygulanmaktadır. Zaman sınırlaması yoktur. Üzerinde birbirinden farklı 9 şeklin olduğu kartlar çocuğa sırayla gösterilerek, çocuktan bu şekilleri kopyalaması istenir.
Beier Cümle Tamamlama Testi
Yarı-projektif olan Beier Cümle Tamamlama Testi kişinin algısını, hayata bakış açısını ortaya koymak için uygulanmaktadır. İki adet formadan oluşan testin, birinci formu 8 yaşından itibaren; ikinci formu ise 13 yaşından itibaren kullanılabilmektedir. Eksik cümleleri tamamlama üzerine olduğu için, kişinin ilk aklına gelenleri not almak ve cümlelere karşı kişilerin sözsüz mesajlarını gözlemlemek için uzman ile karşılıklı olarak doldurulması daha verimli olmaktadır. Zaman sınırlaması yoktur.
Resim Çizme Testleri
Resim çizme testleri başlangıçta çocukların zihinsel yetilerini anlamak için geliştirilmekle beraber, zaman içerisinde daha projektif amaçlar için kullanılır olmuşlardır. Psikometrik bir ölçüm yapmak yerine, çocukların duygusal dünyalarını anlamak ve klinik görüşmelere katkı sağlama hedeflenmektedir. Sıklıkla kullanılan bazı resim çizme testleri şunlardır:
- Bir İnsan Çiz Testi: Çocuktan, iki farklı cinsiyette çocuk ve bir de kendisini çizmesi istenilmektedir. Çizimlere ve sonrasındaki anlatımlara bakılarak, çocuğun kişiliği, tutumları ve başkalarıyla olan ilişkilerini anlamaya yarar sağlamaktadır.
- Aile Çiz Testi: Çocuktan ailesini çizmesi istenilmektedir. Bu çizimin aile içi ilişkiler, çocuğun ailesine karşı bakış açısı hakkında bilgi vereceği düşünülmektedir.v
- Kinetik Aile Çizim Testi: Çocuktan aile bireylerini bir eylem içerisinde çizmesi istenilmektedir. Yine Aile Çiz testindeki gibi, aile üyelerinin konumları ve birlikteliği hakkında bilgi vereceği düşünülmektedir.
- Hayvan Ailesi Testi: Çocuktan aile bireylerini birer hayvan olarak düşünmeleri ve çizmeleri istenilmektedir. Bu test içerisinde çocuğun yaptığı hayvan atıfları ve bu hayvanın çocuğun algısında nasıl olduğu üzerinde durulmaktadır.
Metropolitan Olgunluk Testi
Metropolitan Okul Olgunluğu Testi, okula başlayacak çocukların okul olgunluğuna erişip erişemediklerini saptamak amacıyla uygulanmaktadır. Okul olgunluğu kavramı çocukların öğrenmeye, okula ve okulun gerektirdiği kurallara uymalarını kapsamaktadır. Test toplamda 100 madde ve 6 alt alandan (Kelime Anlama, Cümleler, Genel Bilgi, Eşleştirme, Sayılar, Kopya Etme) oluşmaktadır. Genellikle uygulama süresi 30 dakikayı aşmamaktadır.
Duygu Durum Ölçekleri
- Çocuklar için Depresyon Ölçeği: Çocuklarda depresyon belirtilerinin düzeyini belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. 6-17 yaş arası için düzenlenmiş olsa da, 9-13 yaşları arasında en iyi çalıştığı düşünülmektedir.
- Çocuklar için Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçekleri: 9-12 yaş grubu için kullanılmaktadır. Durumluk Kaygı Ölçeği, çocuğun belirli bir anda ve belirli koşullar altında hissedeceği kaygıyı ölçmek için kullanılırken, Sürekli Kaygı Ölçeği, durum ve koşullardan bağımsız olarak çocukların nasıl hissettiğini belirlemektedir.
- Conners Öğretmen Derecelendirme Ölçeği: Öğrencilerin okul ortamındaki davranışlarının öğretmenler tarafından değerlendirilmesini sağlayan ölçektir. Hiperaktivite, dikkat eksikliği, davranım bozukluğu alanlarından oluşmaktadır.
- Conners Anne-Baba Derecelendirme Ölçeği: Çocukların anne-babalar tarafından değerlendirilmesini sağlayan ölçektir. Davranım sorunları, hiperaktivite, öğrenme sorunları, kaygı ve psikosomatik sorunlar alanlarından oluşmaktadır.
WISC-4 Zeka Testi
WISC-4 (Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği–IV), 6 yaş 0 ay ile 16 yaş 11 ay arasındaki çocuk ve ergenlerin bilişsel işlevlerini değerlendiren kapsamlı bir şekilde değerlendiren bir zeka testidir. Bireyin zihinsel becerileri arasında zayıf ve güçlü yönlerini analiz ederek doğru eğitim veya tedavi programını planlamada son derece faydalı olmaktadır. Ayrıca sonuçları klinik bulgularla bir arada değerlendirilerek özel öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, zihinsel yetersizlik veya üstün yeteneklilik gibi alanlarda tanı konmasına destek olmaktadır. 2003 yılında ABD’de geliştirilmiş, 2011 yılında Türkiye uyarlaması ve standardizasyonu tamamlanmıştır. Tüm dünyada 1939 yılından beri en yaygın olarak kullanılan zeka testi serisi olan Wechsler testlerinin Türkiye normlarına uyarlanmış olan en güncel ve en güvenilir sonuç veren versiyonudur.
WISC-4, 15 alt testten oluşmaktadır. Bunlardan 5’i yedek alt testtir, sadece temel alt testlerin belli sebeplerle uygulanamadığı durumlarda kullanılmaktadır. Her çocuğa toplam 10 alt test uygulanmaktadır. Yaş, beceri ve dikkat düzeyine göre farklılık gösteren uygulama süresi ortalama 90 dakikadır.
Toplam sonuç genel bilişsel yeteneği gösterirken alt testler 4 farklı zihinsel beceri kümesini ölçmek üzere gruplanmıştır:
- Sözel Kavrama: Sözel akıl yürütme, sözel kavram oluşturma, sözel bilgi, sözel ifade, uzun süreli bellek
- Algısal Akıl Yürütme: Görsel algı ve organizasyon, görsel-motor koordinasyon, akıcı akıl yürütme
- Çalışma Belleği: Kısa süreli sözel bellek, seçme ve izleme dikkati, konsantrasyon, zihinsel hesaplama
- İşlemleme Hızı: Kısa süreli görsel bellek, görsel tarama, dikkatin yetkin kontrolü, görsel-motor koordinasyon
Aynı bireye WISC-4’ün yeniden uygulanması için en az 1 yıl geçmesi gerekmektedir. Eğer eski versiyonu olan WISC-R uygulanmışsa en az 4 ay geçtikten sonra WISC-4 uygulanabilir.
Bu testi yalnızca Türk Psikologlar Derneği tarafından gerçekleştirilen eğitim ve süpervizyon sonrasında WISC-4 uygulayıcı sertifikasını almaya hak kazanan psikologlar uygulayabilmektedir.
Moxo Dikkat Testi
Moxo Testi 6-65 yaş aralığındaki bireyler için geliştirilmiş, DEHB tanısının konmasına yardımcı olmak üzere en yaygın kullanılan testtir. Bilgisayar üzerinde uygulanan, görsel ve işitsel çeldiriciler arasında hedef uyarana odaklanmayı ölçen bir nörobilişsel değerlendirme testidir. Çocuk Formu (6-12 yaş) yaklaşık 15 dakika, Genç ve Yetişkin Formu (13-65 yaş) ise yaklaşık 18 dakika kadar sürmektedir. DEHB’nin ana semptomları olan dikkat eksikliği, hiperaktivite, dürtüsellik ve zamanlama probleminin kapsamlı ve objektif olarak ölçülmesini sağlamaktadır. Ülkemizde yalnızca Moxo Türkiye tarafından düzenlenen eğitime katılan uzmanlar tarafından uygulanabilmektedir.
CAS Zeka ve Yetenek Testi
CAS (Cognitive Assesment System) Bilişsel Değerlendirme Testi, Pass Teorisi’ni konu alan 5-17 yaşları arasındaki bireylerin planlama, dikkat, eş zamanlı ve ardıl bilişsel işlemlerini değerlendirmek için geliştirilmiştir.
Test 4 ana ölçek ve 12 alt bölümden oluşur.
Uygulaması yaklaşık bir ile iki saat arasında sürmektedir.
Uygulama Alanları:
- Üstün Zekalı Çocukların Değerlendirilmesi
- Ciddi Duygusal Bozuklukları Olanların Değerlendirilmesi
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Değerlendirilmesi
- Travmatik Beyin Hasarı Olanların Değerlendirilmesi
- Öğrenme Güçlüğü Olanların Değerlendirilmesi
- Zihinsel Engelli Olanların Değerlendirilmesi
- Planlama Problemleri Olanların Belirlenmesi
- Başarının Önceden Kestirilmesi