Dikkat Eksikliği

Dikkat Eksikliği Nedir?

Hepimizin zaman zaman dikkatini toplamakta zorlandığı, içimizin kıpır kıpır olduğu anlar olmaktadır. Çeşitli sebeplerden dolayı, çocuklarımızın da zaman zaman bunları hissetmesi oldukça normal olarak karşılanabilir. Örneğin; arkadaşının doğum günü partisinde çocuğunuz en sevdiği çikolatalı pastayı yemek için sabırsızlanabilir ya da şehir dışından gelecek olan dedesini beklerken ödevlerini eksik ve hatalı yapabilir. Ancak DEHB söz konusu olduğunda, durumlara bağlı olmayan genel bir hareketlilikten, dürtü kontrolünde zorluktan ve odaklanma probleminden bahsedilmektedir.

DEHB, genetik ve nörobiyolojik bir rahatsızlıktır. Kalıtımsal ve çevresel faktörlerin (gebelik esnasında alkol-sigara kullanımı, kimyasal zehirler, zor doğum, erken doğum, düşük doğum ağırlığı vb.) etkileşim ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. Belirtileri çocukluk zamanında kendini göstermekle birlikte, bir çocukluk hastalığı değildir, yaşam boyu devam eden bir çizgisi vardır.

Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

DEHB belirtileri çoğunlukla 6 yaş öncesinde kendini göstermeye başlamaktadır. Çocukların bu davranışları birden fazla ortamda (evde, okulda, parkta vb.) sergiledikleri gözlenmektedir.

DEHB belirtileri 3 ana başlık altında toplanabilir:

1. Dikkat Eksikliği
• Kısa süreli odaklanabilme, dikkatin çabucak dağılması
• Dikkatsizlikten kaynaklı basit hatalar
• Sürekli birşeyleri unutma ve kaybetme
• Yönergeleri dinlemekte ve anlamakta zorluklar, dinlemiyormuş gibi görünmeler
• Yapılacakları organize etmede sıkıntılar
• Bir aktiviteyi tamamlamadan diğerine yönelme
2. Aşırı Hareketlilik
• Sakinleşme becerisinde yetersizlikler
• Gereksiz yere sağa-sola koşuşturma
• Sürekli kıpırdanır halde olma
• Gereğinden fazla konuşma
• Sabit konumunu korumakta zorlanma, sürekli hareket ihtiyacı
3. Dürtüsellik
• Düşünmeden harekete geçme
• Sıralı oyunlarda/aktivitelerde sıra beklemede zorluklar
• Karşısındaki kişinin sürekli sözünü kesme
• Tehlikenin tam olarak farkına varamama

Dikkat Eksikliği Tanı Kriterleri Nelerdir?

1. Aşağıdakilerden (1) ya da (2) vardır:
1. Aşağıdaki dikkatsizlik semptomlarından altısı (ya da daha fazlası) en az 6 ay süreyle uyumsuzluk doğurucu ve gelişim düzeyiyle uyumsuz bir derecede sürmüştür:
Dikkatsizlik

1. Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez ya da okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer etkinliklerinde dikkatsizce hatalar yapar.
2. Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı oyunlarda dikkati dağılır.
3. Doğrudan kendisiyle konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.
4. Çoğu zaman yönergeleri izleyemez ve okul ödevlerini, ufak tefek işleri ya da iş yerindeki görevlerini tamamlayamaz (karşıt olma bozukluğuna ya da yönergeleri anlayamamaya bağlı değildir).
5. Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemede zorluk çeker.
6. Çoğu zaman sürekli zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınır, bunları sevmez ya da bunlarda yer almada isteksizdir.
7. Çoğu zaman üzerine aldığı görevler ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder (örneğin; oyuncaklar, okul ödevleri, kalemler, kitaplar ya da araç gereçler).
8. Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır.
9. Günlük etkinliklerinde çoğu zaman unutkandır.
2. Aşağıdaki hiperaktivite-dürtüsellik semptomlarından altısı (ya da daha fazlası) en az altı 6 süreyle uyumsuzluk doğurucu ve gelişim düzeyine aykırı bir derecede sürmüştür:
Hiperaktivite

1. Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
2. Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
3. Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır (ergenlerde ya da erişkinlerde öznel huzursuzluk duyguları ile sınırlı olabilir).
4. Çoğu zaman sakin bir biçimde boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.
5. Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
6. Çoğu zaman çok konuşur.
Dürtüsellik

7. Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan önce cevabı yapıştırır.
8. Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.
9. Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer (örneğin; başkalarının oyunlarına ya da konuşmalarına burnunu sokar).
2. Bozulmaya yol açmış olan bazı hiperaktif-dürtüsel semptomlar ya da dikkatsizlik semptomları 12 yaşından önce de vardır.
3. İki ya da daha fazla ortamda semptomlardan kaynaklanan bir bozulma vardır [örneğin; okulda (ya da işte) ve evde].
4. Toplumsal, okul ya da mesleki işlevsellikte klinik açıdan belirgin bir bozulma olduğunun açık kanıtları bulunmalıdır.
5. Bu semptomlar sadece bir yaygın gelişimsel bozukluk, şizofreni ya da diğer bir psikotik bozukluğun gidişi sırasında ortaya çıkmamaktadır ve başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz (örneğin; duygu durum bozukluğu, anksiyete bozukluğu, dissosiyatif bozukluk ya da kişilik bozukluğu).

1. Bileşik tip:
Son altı ay boyunca hem A1 hem de A2 tanı ölçütleri karşılanmıştır.
2. Dikkatsizliğin ön planda olduğu tip:
Son altı ay boyunca A1 tanı ölçütü karşılanmış ancak A2 tanı ölçütü karşılanmamıştır.
3. Hiperaktivite ve dürtüselliğin ön planda olduğu tip:
Son altı ay boyunca A2 tanı ölçütü karşılanmış ancak A1 tanı ölçütü karşılanmamıştır